History of the Five Takhts of Sikhs
The Five Takhts, or “Five Thrones,” are the highest seats of authority in Sikhism. They hold significant historical, religious, and cultural importance for Sikhs worldwide.
1. – Akal Takht (Amritsar, Punjab)
Established in 1609 by Guru Hargobind Sahib, the Akal Takht is the oldest and most important of the Five Takhts. It was created as a place for the administration of justice and temporal issues, separate from the spiritual focus of the Golden Temple. The Akal Takht symbolizes the sovereignty of the Sikh religion.
Significance – : It serves as the highest seat of earthly authority for Sikhs and plays a central role in resolving disputes within the community.
2. – Takht Sri Kesgarh Sahib (Anandpur Sahib, Punjab)
Located in Anandpur Sahib, this Takht was established by Guru Gobind Singh in 1699, the day of Baisakhi when the Khalsa Panth (the collective body of initiated Sikhs) was founded. This event marked the formalization of Sikh identity and principles.
Significance – : Takht Sri Kesgarh Sahib is where Guru Gobind Singh initiated the first five beloved ones (Panj Pyare) into the Khalsa. It remains a symbol of Sikh unity and strength.
3. – Takht Sri Damdama Sahib (Talwandi Sabo, Punjab)
Takht Sri Damdama Sahib was recognized as a Takht in 1966. It was at this location that Guru Gobind Singh compiled the final version of the Guru Granth Sahib, the holy scripture of the Sikhs. The Guru stayed here after leaving Anandpur Sahib and prepared the final scripture in 1706.
Significance – : This Takht is known as the “Seat of Learning,” symbolizing the completion and consolidation of Sikh scriptures.
4. – Takht Sri Patna Sahib (Patna, Bihar)
Takht Sri Patna Sahib is the birthplace of Guru Gobind Singh, the tenth Sikh Guru, in 1666. It is one of the holiest sites for Sikhs, as it marks the beginning of the life of the Guru who played a pivotal role in shaping Sikhism.
Significance – : This Takht is revered as a place of immense spiritual significance and as a reminder of the Guru’s early life and teachings.
5. – Takht Sri Hazur Sahib (Nanded, Maharashtra)
Takht Sri Hazur Sahib is located in Nanded, where Guru Gobind Singh spent the last days of his life and passed on the Guruship to the Guru Granth Sahib in 1708, making the holy scripture the eternal Guru of the Sikhs.
Significance – : This Takht is a symbol of the transition of leadership from the human Gurus to the eternal Guru Granth Sahib, marking a pivotal moment in Sikh history.
——————————————————————————–
ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਮਹਾਨ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ।
1. – ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ)
1609 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ, ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਖ਼ਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਅਦਾਲਤ ਅਤੇ ਧਰਮਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਪਟਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵ – : ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਧਰਤੀਗਤ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਗੱਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰਣੈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. – ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ (ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ)
ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਤਖ਼ਤ 1699 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਦਿਨ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ ਸੀ।
ਮਹੱਤਵ – : ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਦੀ ਦਿੱਗਾ ਵਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
3. – ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ (ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ, ਪੰਜਾਬ)
1966 ਵਿੱਚ, ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤਖ਼ਤ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅੰਤਮ ਸੰਪਾਦਨਾ ਕੀਤੀ।
ਮਹੱਤਵ – : ਇਹ ਤਖ਼ਤ ‘ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸਿੰਹਾਸਨ’ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. – ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ (ਪਟਨਾ, ਬਿਹਾਰ)
ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮਸਥਾਨ ਹੈ। 1666 ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਮਹੱਤਵ – : ਇਹ ਤਖ਼ਤ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਰੰਭਿਕ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।
5. – ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ (ਨੰਦੇੜ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ)
ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਨੰਦੇੜ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਅਨੰਤ ਗੁਰੂ ਬਣਾਇਆ।
ਮਹੱਤਵ – : ਇਹ ਤਖ਼ਤ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।